Ontologie voor dummies
Ben jij bekend met ontologie? Nee? Geen zorgen, je bent niet de enige! Toch speelt het een belangrijke rol in hoe we data en informatie begrijpen en structureren. Binnen de KIK-V werkwijze helpt ontologie om eenduidigheid te creëren, zodat iedereen – van zorgaanbieders tot beleidsmakers – dezelfde taal spreekt.
Benieuwd hoe dat werkt en waarom het zo belangrijk is? We hebben het geprobeerd op een begrijpelijke manier uit te leggen in dit artikel.
Wat is een ontologie eigenlijk?
Een ontologie is een gestructureerde manier om betekenis te organiseren en machine-leesbaar te maken. Het is een slimme manier om informatie te organiseren, zodat zowel mensen als computers begrijpen wat bepaalde begrippen betekenen en hoe deze met elkaar verbonden zijn.
Bijvoorbeeld: in de zorg heb je begrippen (in de KIK-V taal concepten genoemd) als ‘cliënt’, ‘behandeling’ en ‘factuur’. Een ontologie legt vast wat deze concepten betekenen en hoe ze met elkaar samenhangen. Een ontologie is daarmee een kennismodel dat mensen en informatiesystemen helpt om gegevens over deze concepten op een uniforme manier te begrijpen en te verwerken.
Waarom is een ontologie handig in de zorg?
In zorgorganisaties wordt veel informatie vastgelegd, maar dit gebeurt niet altijd op dezelfde manier. De ene organisatie spreekt over een ‘patiënt’, terwijl de andere ‘cliënt’ zegt. Dit kan verwarrend zijn als verschillende partijen gegevens willen uitwisselen.
De ontologie van KIK-V zorgt ervoor dat iedereen binnen de verpleeghuiszorg dezelfde taal spreekt, zonder dat bestaande gegevens bij de bron aangepast hoeven te worden. Er wordt als het ware een ‘betekenislaag’ over de data gelegd, zodat iedereen dezelfde informatie op dezelfde manier begrijpt. Dit maakt het makkelijker om gegevens uit te wisselen en vragen van bijvoorbeeld de overheid of andere instanties eenduidig te beantwoorden.
Hoe ziet een ontologie eruit?
Een ontologie bestaat uit een structuur van concepten die netjes geordend zijn. Het is geschreven in een speciale machine-leesbare taal, Web Ontology Language (OWL), die ervoor zorgt dat systemen de betekenis van woorden begrijpen en ermee kunnen werken.
Een goed voorbeeld uit de KIK-V ontologie: in plaats van het begrip ‘verpleeghuis’, wordt onderscheid gemaakt tussen ‘verpleeghuisorganisatie’ en ‘verpleeghuisgebouw’. Dit maakt het meteen duidelijk of we praten over het bedrijf dat de zorg verleent of over het fysieke gebouw waar mensen wonen.
Kan een ontologie zelf denken?
Een ontologie denkt niet zoals een mens, maar het kan wel slimme verbanden leggen. Stel dat een ontologie vastlegt dat alleen vogels veren hebben en dat een pinguïn een vogel is, dan kan een computersysteem zelf afleiden dat een pinguïn ook veren heeft, zelfs als dat nergens expliciet vermeld staat. Dit helpt bij het verwerken van informatie en het trekken van logische conclusies.
Waar wordt de ontologie voor gebruikt?
De ontologie van KIK-V wordt gebruikt om informatie-uitwisseling in de Nederlandse verpleeghuiszorgsector makkelijker en eenduidiger te maken. Het bestaat uit verschillende onderdelen, bijvoorbeeld voor:
- Organisatiestructuur
- Financiën
- Zorgverlening
- Personeel
Al deze informatie is openbaar en gratis te bekijken en te downloaden via het publicatieplatform van KIK-V. Zo kunnen aanbieders in de verpleeghuiszorg en informatie-vragende partijen die met KIK-V werken deze informatie inzien en gebruiken om makkelijker samen te werken en gegevens te delen.